Οι γρήγοροι ρυθμοί στον κόσμο τον οποίο ζούμε, είναι ένας τέλειος οδηγός άγχους.
Η ταχυκαρδία, οι κόμποι στο στομάχι και η έντονη αίσθηση της διέγερσης είναι αναπόφευκτο μέρος της ανθρώπινης κατάστασης. Αλλά το χρόνιο στρες μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να βλάψει το σώμα, προκαλώντας από φλεγμονή έως καρδιομεταβολική νόσο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το άγχος μπορεί να παίξει ρόλο στον καρκίνο. Αλλά πόσο συνδέονται αυτές οι δύο καταστάσεις;
Μελέτες υποδεικνύουν με διάφορους τρόπους ότι το άγχος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη καρκίνου. Σε όσους έχουν ήδη συγκεκριμένους τύπους καρκίνου, το άγχος μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξη και να επιδεινώσει τα αποτελέσματα. Αλλά υπάρχει περισσότερος προβληματισμός» σχετικά με το αν το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσει τον καρκίνο.
Πράγματι, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου, οι ενδείξεις ότι το άγχος μπορεί να προκαλέσει καρκίνο είναι αδύναμες. Ακόμα κι έτσι, υπάρχουν πολλοί βιολογικοί λόγοι για να σκεφτεί κανείς ότι μπορεί να υπάρξει μια σύνδεση.
Στρες και κίνδυνος καρκίνου: μύθοι και αλήθειες
Το έντονο άγχος είναι απολύτως φυσιολογικό και μας βοηθά να αντιδράσουμε σε επικίνδυνες καταστάσεις, (όπως αποφυγή μιας σύγκρουσης ή την έγκαιρη απομάκρυνση μας από κάποιο επικίνδυνο σημείο) μέσα από την όξυνση όλων των αισθήσεων μας ώστε να φέρουμε εις πέρας την οποία αντίδραση μας. Αλλά το χρόνιο άγχος και η αγωνία (ακραίο άγχος, θλίψη ή πόνος) απελευθερώνουν ορμόνες, με έναν τρόπο για τον οποίο το σώμα σας δεν ήταν πραγματικά σχεδιασμένο.
Επιπλέον, το χρόνιο στρες εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Δεδομένου ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δρα ως «συνεργείο καθαρισμού» που καταστρέφει και σκουπίζει κατεστραμμένα κύτταρα με γενετικά ή μεταβολικά σφάλματα, ένα αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα θα μπορούσε να αποτελέσει την αιτία για ανάπτυξη/εξέλιξη καρκινικών κύτταρων.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες ενδείξεις συνδέουν το στρες με την επιβίωση του καρκίνου παρά με τον κίνδυνο εμφάνισής του.
Είναι δύσκολο να σχεδιαστεί μια μελέτη που να δείχνει ότι το άγχος ενισχύει τον καρκίνο, εν μέρει επειδή η εμπειρία του στρες είναι τόσο υποκειμενική και δύσκολο να μετρηθεί. Το άγχος μπορεί επίσης να εκδηλωθεί στο σώμα με πολύ διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με το πώς το άτομο αντιλαμβάνεται και αντιμετωπίζει αυτό.
Ως αποτέλεσμα, πολλές μελέτες σε ανθρώπους βασίζονται σε συσχετισμούς – παρά σε αιτίες και αποτελέσματα – να δείξουν μια σχέση μεταξύ των επιπέδων στρες και της επίπτωσης του καρκίνου.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι το χρόνιο άγχος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για έναν αριθμό καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού και ορισμένων καρκίνων του γαστρεντερικού σωλήνα.
Μια ιαπωνική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2017 στο περιοδικό Scientific Reports εξέτασε τη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων άγχους και του καρκίνου σε περισσότερους από 100.000 ανθρώπους. Δεν διαπίστωσαν συσχέτιση μεταξύ βραχυπρόθεσμου στρες και εμφάνισης καρκίνου, αλλά διαπίστωσαν ότι τα άτομα, συγκεκριμένα οι άνδρες, που είχαν σταθερά υψηλά επίπεδα άγχους για μεγάλο χρονικό διάστημα, είχαν 11% μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου από εκείνα με σταθερά χαμηλά επίπεδα στρες.
Σε νέα έρευνα που δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομότιμους, η Shelley Tworoger καθηγήτρια στο Moffitt Cancer Center στην Τάμπα της Φλόριντα και η ομάδα της εξέτασαν τη σχέση μεταξύ κοινωνικής απομόνωσης και κινδύνου για καρκίνο των ωοθηκών. Διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που ήταν κοινωνικά απομονωμένοι είχαν περίπου 1,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών σε σύγκριση με αυτούς που δεν ήταν. Διαπίστωσαν επίσης ότι οι άνθρωποι που είχαν περισσότερα συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής άγχους (PTSD) είχαν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
Μια άλλη ανάλυση, που θα δημοσιευθεί σε ένα προσεχές τεύχος της Διεθνούς Εφημερίδας του Καρκίνου, αναλύει τη σχέση μεταξύ εργασιακού άγχους και κινδύνου καρκίνου. Βρέθηκε μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της εργασιακής πίεσης και του κινδύνου καρκίνου του παχέος εντέρου, του πνεύμονα και του οισοφάγου – αλλά δεν συσχετίζονται με τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, του μαστού ή των ωοθηκών.
Άραγε θα μάθουμε ποτέ?
Αν το χρόνιο άγχος μπορεί να προκαλέσει τον καρκίνο;
Πολλές άλλες μελέτες δεν έχουν επίσης βρει καμία σχέση. Για παράδειγμα, η Tworoger και η ομάδα της δεν βρήκαν συσχετισμό με το εργασιακό άγχος και τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών σε μια μελέτη του 2017 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychosomatic Medicine. Επιπλέον, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018 στο ‘European Journal of Cancer’ χαρακτήρισε τη σχέση μεταξύ στρες και καρκίνου ως «μύθο».
Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι δεν είναι το ίδιο το στρες που προκαλεί τον καρκίνο, αλλά οι ανθυγιεινές συμπεριφορές που έρχονται με το άγχος.
Πράγματι, συμφώνα με τον Firdaus Dhabhar, καθηγητή στο τμήμα της ψυχιατρικής και των επιστημών συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι «η γενική ομοφωνία φαίνεται να είναι ότι το χρόνιο στρες δεν προκαλεί καρκίνο per se, αλλά μπορεί έμμεσα να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου», μέσω συμπεριφορών που σχετίζονται με το άγχος, όπως το κάπνισμα ή η βαριά κατανάλωση αλκοόλ.
Άλλες ανθυγιεινές συμπεριφορές που προκαλούνται από στρες, όπως η κακή διατροφή και η μη άσκηση, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου.
Το σίγουρο είναι ότι χρειαζόμαστε περισσότερες μελέτες για να αποδείξουμε την τυχόν σχέση μεταξύ χρόνιου άγχους και κινδύνου καρκίνου.
Ούτως ή άλλως, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι η μείωση του στρες μπορεί να βελτιώσει την επιβίωση και την ποιότητα ζωής για ασθενείς που έχουν ήδη ή είχαν καρκίνο.
Επίσης η μείωση του στρες και η καθοδήγηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Δεν γνωρίζουμε ότι το χρόνιο άγχος προκαλεί καρκίνο, αλλά γνωρίζουμε γενικά ότι η αναγνώριση στρατηγικών για την αντιμετώπιση του στρες μπορεί να είναι πολύ θετική.
Άγγελος Νικολιδάκης
Γενικός Χειρουργός Θεσσαλονίκη
Ιατρείο Αγίας Σοφίας 12
Στρατηγού Μακρυγιάννη 8, 564 30 Σταυρούπολη
Επικοινωνία: +30 2314004820 & +30 6947218499
